ހަތަރުވަނައީ: ހަމައެކަނި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
«لَا تَصُومُوا يَوْمَ السَّبْتِ إِلَّا فِي مَا افْتُرِضَ عَلَيْكُمْ، وَإِنْ لَمْ يَجِدْ أَحَدُكُمْ إِلَّا لِحَاءَ عِنَبَةٍ، أَوْ عُودَ شَجَرَةٍ فَلْيَمْضَغْهُ» [رواه أبو داود في سننه برقم: (2421) وصححه الألباني في صحيح أبي داود برقم: (2092)] [1]
މާނައީ: ”ތިޔަބައިމީހުން ހޮނިހިރުދުވަހު ރޯދަނުހިފާށެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ރޯދަ ފިޔަވައެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކަށް (އެދުވަހު ކާނާގެ ގޮތުގައި) މޭބިސްކަދުރުގެ ތޮށިކޮޅެއް ނުވަތަ ގަހަކުން ދަނޑިކޮޅެއް ފިޔަވާ އެހެން އެއްޗެއް ނުލިބިއްޖެނަމަ ފަހެ އެ ހަފާށެވެ.” (އެބަހީ: އެހަފައިގެން ވިޔަސް އެދުވަހު ރޯދައަށް ނުހުންނާށެވެ.)
ހޮނިހިރު ދުވަހުގައިވެސް ރޯދަހިފުން ނަހީވުމާއި ހުއްދަވުން އެކި ޙާލަތްތަކުގައި ތަފާތެވެ. އެއީ ހުކުރުދުވަހާމެދު އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ ތަފްޞީލާ އެއް ގޮތަށެވެ.
ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދަ ޙާލަތްތަކަކީ:
ފުރަތަމަ ޙާލަތު: ހުކުރު ދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ނުވަތަ ހޮނިހިރު ދުވަހާއި އާދިއްތަ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
ހޮނިހިރު ދުވަހާއެކު އެހެން ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ހިފުމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ.
ދެވަނަ ޙާލަތު: ފަރުޟު ރޯދައަކަށްވުން
އެއީ އަދާއަށް ނުވަތަ ޤަޟާއަށް ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދަ ހިފުމެވެ. އަދި ކައްފާރާގެ ރޯދަތައް ހިފުމެވެ. އަދި ތަމައްތުޢު ޙައްޖެއް ކުރިމީހަކު ހަދްޔުގެ ބަދަލުގައި ހިފާ ރޯދަފަދަ ރޯދަ ހިފުމެވެ. ފަހެ މިކަމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެއީ މިގޮތަށް ރޯދަ ހިފާއިރު ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމުގައި ޚާއްޞަކަމެއްވާކަމަށް އިޢުތިޤާދު ނުކުރާނަމައެވެ. އޭނާގެ ތާވަލު ހުންނަ ގޮތުން އެ ދުވަހުގައި ރޯދައަށް ހުންނަން ފަސޭހަ ވާތީ ހަމައެކަނި ހޮނިހިރުދުވަހު ރޯދައަށް ހުރެވިދާނެއެވެ. މިޙާލަތުގައިވެސް ބޮޑަށް ރަނގަޅީ އަދި ރައްކާތެރި ގޮތަކީ ހުކުރު ދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަސް ނުވަތަ ހޮނިހިރު ދުވަހާއި އާދީއްތަ ދުވަހު ރޯދައަށް ހުރުމެވެ.
ތިންވަނަ ޙާލަތު: ރޯދަހިފުން ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ދުވަހެއް ހޮނިހިރު ދުވަހާ ދިމާވުމުން ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
އެއީ މިސާލަކަށް ބީޟުގެ ރޯދަ (އެބަހީ: ކޮންމެ ހަނދުމަހެއްގެ 13 14 15ގައި ހިފާ ރޯދަ) އާއި ޢަރަފާތުދުވަހުގެ ރޯދައާއި ޢާޝޫރާގެ ރޯދައާއި ޝައްވާލުމަހުގެ ހަ ރޯދަ އަދި ޙައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ނުވަދުވަހު ރޯދަހިފާއިރު ހޮނިހިރު ދުވަހަކާ ދިމާވެއްޖެނަމަ ހޮނިހިރުދުވަހު ރޯދަހިފުން މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެހެނީ އެ ދުވަސްތަކުގައި އޭނާ ރޯދަ އެ ހިފަނީ އެއީ ހޮނިހިރު ދުވަހަށް ވާތީއެއް ނޫނެއެވެ. އެހެނަސް އެއީ ރޯދަހިފުން ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ދުވަސްތަކަކަށް ވާތީއެވެ.
ހަތަރުވަނަ ޙާލަތު: އާދަކޮށް ހިފާ ރޯދައަކާ ދިމާވުން
އެއީ މިޘާލަކަށް ދެ ދުވަހުން އެއް ދުވަހު ރޯދައަށް ހުންނަ މީހާއެވެ. އޭނާ ރޯދައަށް ހުންނަ ދުވަސް ހޮނިހިރު ދުވަހަކާ ދިމާވެއްޖެނަމަ ފަހެ އެ ދުވަހުގައި ރޯދަހިފުން އެއީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރޯދަމަހުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ރޯދަހިފުން، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ނަހީކުރެއްވިއިރުވެސް އާދަވެގެން ރޯދަ ހިފާ މީހުން އިސްތިޘްނާ ކުރައްވާފައިވާތީއެވެ.
ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން މަކުރޫހަވާ ޙާލަތަކީ:
އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ އެއްވެސް
ސަބަބެއް ނެތި ސުންނަތްރޯދަ ހިފުމަށް ހަމައެކަނި ހޮނިހިރުދުވަސް ޚާއްޞަކުރުމެވެ. [2]
[1] ބައެއް ޢިލްމުވެރިން މިޙަދީޘް ޞައްޙަކުރައްވައެވެ.
މިޙަދީޘް ޞައްހަކުރައްވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި:
– الترمذي، فقال: “هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ” (انظر: سنن الترمذي، رقم الحديث: (744))
– الحاكم (انظر: المستدرك، رقم الحديث: (1592))
– ابن الملقن (انظر: البدر المنير (5/762))
– الألباني (انظر: صحيح أبي داود، رقم الحديث: (2092))
އަދި އަނެއްބައި ޢިލްމުވެރިން މިޙަދީޘަކީ ޞައްޙަ ނޫން ޙަދީޘެއްކަމުގައި ވިދާޅުވައެވެ.
މިޙަދީޘް ޞައްހަ ނޫންކަމަށް ވިދާޅުވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި:
– مالك (انظر: سنن أبي داود (2/321))
– النسائي (انظر: مختصر سنن أبي داود للمنذري (2/118)
[2] ބައްލަވާ: المغني لابن قدامة (3/52).